II wojna światowa – dramat, symbol, trauma

Tworząc wystawę na temat II wojny światowej, nie mieliśmy ambicji przedstawienia jej historii.
Skupiliśmy się na kilku kwestiach, które szczególnie mocno odcisnęły się w świadomości Polaków.

24.10.2019 – 22.03.2020
Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie – MOCAK
ul. Lipowa 4, Kraków

Wychodzimy od Sygnałów wojny, bo w tym temacie kryje się ważny przekaz. II wojna światowa uświadomiła nam, jak bardzo jesteśmy skłonni zagłuszać ostrzeżenia. To ciągle aktualna lekcja. Kolejnym tematem jest Sonderaktion Krakau. 6 listopada 1939 roku aresztowano stu kilkudziesięciu profesorów krakowskich i wywieziono ich do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Naziści postanowili zniszczyć autorytety intelektualne i moralne, aby tym łatwiej zamienić podbite narody w niewolników. Kolejnym punktem na liście „preparowania umysłu ludzkiego” była propaganda antysemicka. Tutaj hitlerowcy trafili na podatny grunt. Na wystawie, w części zatytułowanej Antysemityzm, pokazujemy hasła i afisze podsycające nastroje antyżydowskie. Następnym tematem jest Życie w gettach. To najtragiczniejszy obraz ludzkiej egzystencji z czasu wojny. Znacznie bardziej dramatyczny niż pobyt w obozie koncentracyjnym, ponieważ łatwiej być ofiarą niż doświadczać – w zupełnej niemocy – tragedii najbliższych. Istotny temat wystawy to Powstanie warszawskie – kontrowersyjne wydarzenie ciągle otwarte na interpretacje historyczne i emocjonalne. Niewątpliwie najważniejszym i z powodów etycznych najbardziej aktualnym tematem jest Zagłada. Ta największa kompromitacja wartości europejskich wciąż czeka na przepracowanie, które zaowocowałoby odpowiednio skutecznym ostrzeżeniem na przyszłość. Ekspozycję zamyka wątek „Artysta jako świadek dramatu”.

W działach historycznych dziełom sztuki towarzyszą dokumenty, materiały propagandowe i literackie. Na wystawie prezentujemy 39 artystów. Wiele prac pochodzi z Kolekcji MOCAK-u. Ekspozycja dotycząca Sonderaktion Krakau powstała we współpracy z Archiwum i Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kuratorki
Maria Anna Potocka
Martyna Sobczyk

Artyści: Ryszard Apte, Mirosław Bałka, Krzysztof M. Bednarski, Edward Dwurnik, Wojciech Fangor, Ewa Faryaszewska, Zbigniew Grzybowski, Eugeniusz Haneman, Władysław Hasior, Maria Hiszpańska-Neumann, Lukáš Houdek, Elżbieta Janicka, Maria Jarema, Jane Korman, Paweł Kowalewski, Sigalit Landau, Thomas Lange, Zbigniew Libera, Bronisław Linke, Zbigniew Łagocki, Stefan Mrożewski, Marek Oberländer, Zdzisław Pabisiak, Krystyna Piotrowska, Piotr Saul, Agata Siwek, Klaus Staeck, Witold Stelmachniewicz, Jonasz Stern, Władysław Strzemiński, Łukasz Surowiec, Józef Szajna, Alina Szapocznikow, Roman Tarkowski, Mieczysław Wątorski, Leon Wróblewski, Kazimierz Gustaw Zemła, Artur Żmijewski, Andrzej Żygadło.